Dzień Pracownika Socjalnego

21 listopada to Dzień Pracownika Socjalnego, święto osób, które na co dzień zajmują się wspieraniem tych, którzy nie są w stanie samodzielnie pełnić swoich ról społecznych i zawodowych. I choć nasze Święto nie jest tak znane i z rozmachem obchodzone jak święta innych grup zawodowych, to dla nas ważny, szczególny dzień. Bo to czasem jedyny moment w roku kiedy możemy się zatrzymać, pobyć ze sobą, celebrować sukcesy i powiedzieć sobie „dziękuję”.

Agnieszka Chomiuk – dyrektorka MOPR

„To nie jest autostrada”

30 lat to sporo czasu, sporo pracy i wyzwań. To także okrągła okazja do podsumowań i refleksji. „Udało nam się polepszyć warunki pracy – jesteśmy na finiszu remontów i przenoszenia siedzib Centrów Prac Socjalnych, skracamy dystans między organizacjami pozarządowymi, a nami. Wchodzimy tam, gdzie inni nie dają sobie rady, służymy narzędziami i wszelką pomocą dla organizacji. Wytyczamy pewne kierunki, ale staramy się też słuchać tych, którzy są naszymi partnerami. To nie jest tak, że tylko dajemy i wymagamy, staramy się być blisko.” – podkreśla Małgorzata Niemkiewicz – dyrektorka MOPR.

W pomocy społecznej pracuje całe życie. Wcześniej przez dwadzieścia lat pracowała w gdańskiej „Caritas”. Przyszedł czas, że chciała pójść dalej, rozwinąć skrzydła kariery zawodowej i podjąć nowe wyzwania. Wtedy właśnie pojawił się konkurs na stanowisko dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku. Spróbowała, wystartowała. Zmieniła instytucję, ale wciąż pracuje dla drugiego człowieka.

Trochę historii:

Pierwsza „Ustawa o opiece społecznej” uchwalona została w Polsce w 1923 roku i stała się początkiem państwowego systemu opieki zdrowotnej. Wprowadzony został obowiązek udzielania świadczeń z funduszy publicznych. Ustawa ta przetrwała ponad pół wieku. Pracownicy socjalni mieli siedziby w przychodniach rejonowych, a opieka społeczna była głównie kojarzona z zabezpieczeniem potrzeb bytowych, świadczeniami finansowymi i zapewnieniem opieki (usług) osobom chorym i niepełnosprawnym.

W 1990 r. po wprowadzeniu zmian w systemie zabezpieczenia społecznego pomoc społeczna została wyłączona ze struktur służby zdrowia i podporządkowana Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej. Zasady funkcjonowania pomocy społecznej określone zostały w ustawie z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej. W ustawie położono nacisk na rozwój form pomocy niematerialnej, wprowadzona została praca socjalna oraz różne formy poradnictwa. System pomocy społecznej objął pomoc środowiskową w miejscu zamieszkania oraz pomoc instytucjonalną. Ustawa określiła zadania realizatorów pomocy społecznej – państwa i samorządów terytorialnych.

Do realizacji celów pomocy społecznej na szczeblu lokalnym zostały utworzone w 1990 r. ośrodki pomocy społecznej. 01.07.1990 r. rozpoczął działalność Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsku przy ulicy Nowe Ogrody 28/29 (dawna ul. Świerczewskiego)  i od tego czasu wielokrotnie zmieniał swoją lokalizację. Kolejne siedziby znajdowały się przy ulicy Dyrekcyjnej 5, Grodzkiej 20, Placu Gustkowicza 2 (budynek zaadaptowany po żłobku), Marynarki Polskiej 134a (budynek zaadaptowany na pomieszczenia biurowe po kotłowni), wreszcie przy ulicy Leczkowa 1a.

W latach dziewięćdziesiątych zostały także utworzone cztery Filie:

Filia nr 1 przy Alei Wojska Polskiego 10, Filia nr 2 przy ulicy Wajdeloty 28 A, Filia nr 3 przy ulicy Powstańców Warszawskich 3, a następnie przy ulicy Dyrekcyjnej 5, Filia nr 4 przy Alei Wojska Polskiego 10, alei Grunwaldzkiej 505, ulicy Gospody 7 i ulicy Lecha.

Od 1991 roku ośrodek pomocy społecznej realizował Eksperyment gdański zainicjowany przez zespół socjologów Uniwersytetu Gdańskiego. Został on zaakceptowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Wojewódzki Zespół Pomocy Społecznej oraz Prezydenta Miasta Gdańska. Opracowano koncepcję zmiany modelu pracy socjalnej, której głównym założeniem było utworzenie autonomicznych zespołów pracy socjalnej, dostosowanych rejonizacyjnie do administracji osiedlowej. Były one podległe bezpośrednio dyrektorowi MOPS. W ramach Eksperymentu stworzono także warunki do samodzielnej działalności pracowników socjalnych w zakresie rozwiązywania problemów podopiecznych w ramach obowiązujących przepisów. Chodziło o to, aby skrócić okresy rozpatrywania spraw i dać większą samodzielność pracownikom. Powstało wtedy 28 Zespołów pracy socjalnej.

W następnych latach powstawały kolejne filie, które w 2011 roku zostały przemianowane na Centra Pracy Socjalnej, co związane było ze wzrastającą liczbą osób wymagających wsparcia.

Przyszedł rok 2016…

1 lipca z Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie wydzielono Gdańskie Centrum Świadczeń.  MOPR mógł wreszcie skupić się przede wszystkim na pracy socjalnej. Cała kwestia finansowa, czyli przyznawania dodatków, świadczeń rodzinnych itp. przeszła do GCŚ. Miesiąc później, nową dyrektorką MOPR-u została Małgorzata Niemkiewicz.

Zaczęła wdrażać nowy system pomocy. „Powstało kolejne – dziewiąte – Centrum Pracy Socjalnej, zmieniliśmy organizację wewnętrzną, nazwy działów, zależało mi na tym, aby każdy pracownik potrafił pracować z każdym potrzebującym. Bez podziału – ten z bezdomnymi, ta z niepełnosprawnymi. Zależało mi też na tym, aby pracownicy nie byli już przypisywani do konkretnych rejonów Gdańska (ulic), jak to było do tej pory. Powód? Możliwość szybkiego zastąpienia danego pracownika w sytuacji choroby, nieobecności” – mówi Niemkiewicz.

– Co jest Pani sukcesem? – pytam

– Zespół oparty o wzajemne zaufanie i dobre relacje. 500 osób to ogrom ludzi, jak pójdą ramię w ramię, to w skali miasta można góry przenosić. Dziś jesteśmy elastyczni, umiemy ze sobą rozmawiać, lubimy się tak po ludzku. Te relacje są sukcesem, który przekłada się na odczarowywanie myśli o pomocy społecznej. Większość osób ma o nas złe zdanie – ja też przyznam, że miałam takie przed laty. I przyszłam do tej pracy trochę na przekór samej sobie. Dziś wiem, jak moje zdanie było krzywdzące dla ludzi, którzy wkładają serce w swoją pracę.

Rozwijamy się i uczymy małymi krokami. To nie jest autostrada, po której robisz kilkaset kilometrów i wiesz, że je zrobiłeś. To jest ciągłe „bycie w procesie”.

Małgorzata Niemkiewicz – dyrektorka MOPR w okresie 1.08.2016 – 31.07.2022

Napiszmy kolejny rozdział …

„Przyszłość to wyzwania”

„Mówiąc o przyszłości, myślimy o zmianach i wyzwaniach. Zmiany potrzebne są w systemie ustawodawczym. Mam tu na myśli ustawę o pomocy społecznej, która jest poza naszym zasięgiem, bo odbywa się na poziomie państwa. Na pewno potrzebne jest jednostkowe i indywidualne podejście do naszych klientów. Ale to już się dzieje….

W Gdańsku powstał program mieszkalnictwa społecznego, który oferuje wsparcie grupom wykluczonym ze względu na kryzys bezdomności, choroby psychiczne czy nałóg. MOPR jest udziałowcem tego programu. I to jest przyszłość.

Wyzwaniem dla Ośrodka Pomocy Rodzinie będą na pewno osoby w wieku dojrzałym – późno senioralnym, które będą wchodziły w obszary mniejszej mobilności, ze względu na przykład na rozmaite choroby. W tej chwili ustawa każe nam pytać ile taki senior zarabia, bo musi się wpisać w niskie kryterium dochodowe. Myślę, że przy starzejącym się społeczeństwie przyjdzie taki czas, że będziemy musieli rezygnować z tego kryterium dochodowego i realnie pomagać.

Negatywne myślenie o pomocy społecznej nie zmieni się od razu. Podjęliśmy jednak strategiczne kroki: nie ma już rozdawnictwa pieniędzy, bo z MOPR – u zostało wydzielone Gdańskie Centrum Świadczeń, które zajmuje się zapomogami.  Po drugie kilka lat temu zmieniliśmy nazwę – z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej na Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie. Staramy się uciekać też  od słów „pomoc społeczna” i „opieka społeczna”, mówimy nie o pomaganiu i opiece, a raczej o wsparciu. Pojawiło się hasło przewodnie MOPR: „Nasze wsparcie – Twoja samodzielność”. 

Odmieniliśmy też przestrzenie – dokonujemy modernizacji miejsc, w których pracuje MOPR – to nie może być barak, do którego idzie się jak za karę, to musi być miejsce mobilizujące do działania. Następnym naszym krokiem jest cyfryzacja pracowników socjalnych – chcemy, aby mieli do dyspozycji tablety, które sprawią, że praca będzie szybsza i sprawniejsza.

Wszyscy przecież wiemy, że biurokracja nie rozwija, a zabiera sporo czasu. Chcemy, aby pracownicy mogli jak najwięcej tego czasu poświęcić wsparciu ludzi, którzy tego potrzebują”.

Grzegorz Szczuka –  dyrektor Wydziału Rozwoju Społecznego Urzędu Miasta w Gdańsku